Adarsza – cyfrowy Kangjur

14 grudnia 2014, klasztor Tergar, Bodhgaja

Podczas zimowych debat Jego Świątobliwość zaprezentował mnichom i mniszkom nową wyszukiwarkę elektronicznej wersji Dziang Kangjuru, słów Buddy. „Adarsza” to dosłownie zwierciadło, ponieważ teksty pojawiają się na ekranie komputera niczym odbicie w lustrze.

Karmapa przypomniał wszystkim, że XXI wiek to epoka technologii ułatwiających dostęp do informacji. Nie trzeba już wędrować po bibliotekach, żeby znaleźć tekst – dziś można go ściągnąć z Internetu. Programy takie jak Adarsza ułatwiają studiowanie oraz pomagają zachować tybetańską tradycję mądrości i kulturę. Karmapa chciałby udostępnić w tej formie także inne edycje Kangjuru i Tengjuru (komentarze) oraz zebrane dzieła wielkich mistrzów i uczonych. Na razie projekt jest w fazie pilotażu (i wersji beta), w przyszłości będzie jednak dostępny dla wszystkich.

Karmapa pokazał zebranym eleganckie srebrne pudełeczko i wyjął z niego pamięć USB w kształcie klucza, zawierającą 71 tomów Dziang Kangjuru – 298 tekstów winaji i sutr. Przez dwa lata opracowywał je zespół składający się z dwudziestu jeden osób. Wpisywanie i sprawdzanie tekstów jest bardzo żmudne – dość nudne i wymagające ogromnego skupienia. Trwa całymi dniami i bolą od tego oczy. Skany trzeba było też przycinać i powiększać, żeby miały jednolity format.

Program powstał na Tajwanie. Wyszukiwarka rozumie język tybetański i transliterację Wyliego’go, której używa większość współczesnych uczonych. W naukowych badaniach pomoże opublikowane w dwóch wielkich tomach – co także wymagało ogromnego nakładu pracy – porównanie różnych edycji Kangjuru (Dziang, Dege, Pekin i Czione).

Oryginalny Dziang Kangjur dał początek tybetańskiej tradycji druku z drewnianych matryc. Redagował go Szósty Szamar Rinpocze Mipham Ciekji Łangciuk, a sfinansował król Dziangu. To głównie w oparciu o tę edycję Ósmy Situ Ciekji Dziungne przygotowywał słynny Kangjur z Dege. Ponieważ matryce trafiły z czasem do klasztoru Lithang, jest on również znany pod tą nazwą (drewniane bloki spłonęły i nie dysponujemy pełną wersją, same tomy są zaś prawdziwą rzadkością).

Ponieważ błędy zdarzają się zawsze, wpisanym tekstom towarzyszą skany oryginałów jako materiał porównawczy. Rezultaty wyszukiwania pojawiają się, zależnie od znaczenia, podzielone na rozdziały i akapity. Numerowane, pozwalają łatwo znaleźć słowo lub pojęcie dzięki generowanym przez program odnośnikom.

Karmapa chciałby dodać do tego słownik oraz zestawienie pisowni dawnych i nowych. Wersje starsze, na przykład, często pochodzą z winaji. W przyszłości mają zostać udostępnione także chińskie oraz sanskryckie wersje tych tekstów. Trudno będzie zebrać je wszystkie, można przecież wybrać najważniejsze, takie jak sutry Serca, Diamentowa czy Pratimokszy (z możliwością wyszukiwania w tych trzech językach oraz angielskim).

Skala tego projektu sprawia, że wymaga on zaangażowania wielu uczonych i wykwalifikowanych pracowników. Cały Dziang Kangjur powinien zostać udostępniony do końca 2015 roku. Oby zachowanie i udostępnienie skarbów tradycji buddyjskiej zachęciło do ich dogłębnego studiowania i badania.