Letnie nauki „Mar Ngok” – 29 lipca 2024

Kontynuując wątki podjęte na poprzednim wykładzie, Gjalłang Karmapa podsumował właściwości, cechy i styl pism wczesnego buddyzmu.

Suttapitaka

Rozpoczął od przyjrzenia się pewnym częściom Pomniejszych rozpraw (Khuddakanikaja).

Sekcja sutr (Suttanipata) charakteryzuje się bardzo prostym starożytnym stylem, bez szczególnego upiększania.

Strofy starszych mnichów i Strofy starszych mniszek (Theragatha i Therigatha) to słowa uczniów Buddhy przedstawione w formie wierszowanej. Jego Świątobliwość dodał, że w tych utworach prawdopodobnie nie ma słów wypowiedzianych przez samego Buddhę. Prezentują raczej coś, co nazywane jest „błogosławieństwami Buddhy”, poziom doświadczenia i urzeczywistnienia jego uczniów. Można je porównać z pieśniami urzeczywistnienia, które nazywamy „doha”, śpiewanymi przez wielkich nauczycieli kagju.

Bardzo ważny buddyjski tekst, Dhammapada, również znajduje się w zbiorze Khuddakanikaja. Liczy sobie czterysta dwadzieścia trzy strofy wypowiedziane przez Buddhę, podzielone na dwadzieścia sześć rozdziałów. Strofy są łatwe do zrozumienia, są nieskomplikowane, słownictwo nie jest trudne. Czytając ten tekst, dostrzegamy wielką miłość i współczucie Buddhy dla nas. Głównym tematem Dhammapady jest faktyczna praktyka ścieżki, przedstawiona w formie wierszowanej.

Inna sekcja, dżataki, to przede wszystkim opowieści o tym, jak w poprzednich żywotach Buddha praktykował miłość i współczucie lub medytował na cierpliwość, praktykował radosny wysiłek itp. Jest to rodzaj literatury religijnej dostępnej zwykłym ludziom, wyjaśniającej jak Buddha odradzał się w niezliczonych ciałach i praktykował Dharmę w poprzednich żywotach. Pośród tekstów therawady znajdziemy pięćset takich opowieści, z których każda jest kompletna. Dżataki przypominają bajki indyjskiej Panćatantry lub greckie opowieści Ezopa, możemy więc powiedzieć, że mają to samo źródło.

Wiele czynów Buddhy zostało dokonanych z altruistyczną motywacją niesienia pożytku istotom. Taka altruistyczna intencja jest również obecna w mahajanie, wydaje się więc, że źródło kładzenia nacisku na bodhiczittę w mahajanie, czyli altruistycznej motywacji, pochodzi z dżatak.

Tak czy inaczej, dżataki stały się niezwykle popularne i ogromnie wpłynęły na ludzką myśl. Szczególnie fascynowały buddystów, stąd możemy podziwiać wielką liczbę dzieł sztuki, rzeźb przedstawiających właśnie sceny z dżatak. W Indiach mamy stupy w Bharhut, Sanczi i Amarawati, a także groty Adżanty i Ellory. Innym przykładem jest Jawa w Indonezji, a na niej stupa Borobudur. W Azji Centralnej znaleziono wiele starożytnych artefaktów z przedstawionymi scenami z dżatak. W Chinach mamy Groty Dziesięciu Tysięcy Buddhów, w Japonii relikwiarz Tamamushi w Horyu-ji, na którego ścianach znajdują się sceny z dżatak, w tym ta, gdzie Buddha poświęcił własne życie, aby usłyszeć choćby jedną naukę.

Powstanie Winajapitaki

Większość badaczy przyjmuje, że w czasie, gdy odbyła się pierwsza rada, winaja miała tylko pięć części, czyli mówiła o pięciu rodzajach wykroczeń: porażkach, pozostałościach, upadkach, wykroczeniach do wyznania oraz indywidualnych wykroczeniach do wyznania. Mówiąc krótko, zawierała wszystkie zasady, mówiące o tym, co jest zakazane i co należy porzucić, grupując je w pięć kategorii.

Stopniowo winaja rozwijała się, aż z tych pięciu początkowych kategorii urosła do ośmiu – ośmiu dharm – gdzie rdzenne zasady podzielono na sześć kategorii. Na przykład, dla bhikszu są to: a) cztery porażki, b) trzynaście pozostałości, c) dwa nieokreślone, d) trzydzieści upadków z utratą, e) dziewięćdziesiąt zwykłych upadków oraz f) cztery wykroczenia do wyznania. Łącznie sto czterdzieści trzy zasady. Jednak w różnych szkołach są one różnie przedstawiane. Przykładowo mahasanghika wylicza nie dziewięćdziesiąt, lecz dziewięćdziesiąt dwa upadki, podczas gdy w szkole mahiśasaka jest ich dziewięćdziesiąt. Kolejne generacje przyjęły, jak się zdaje, liczbę dziewięćdziesiąt, więc w którymś momencie zapewne osiągnięto kompromis. Jeżeli do owych sześciu kategorii rdzennych upadków jeszcze dodamy treningi i siedem dharm rozstrzygania sporów, otrzymamy łącznie osiem kategorii i dwieście pięćdziesiąt zasad, którymi powinni kierować się bhikszu.

Oprócz Winajapitaki ze szkoły therawada zachowało się także kilka tekstów z okresu buddyzmu nikaja (epoki osiemnastu szkół). Zdaje się, że w tamtych czasach każda szkoła tworzyła własną Winajapitakę, a wszystkie one różniły się w niewielkim stopniu od siebie nawzajem.

Spośród siedmiu winaj, które zachowały się do dziś, najstarsze to palijska Winajapitaka południowego przekazu oraz Winajapitaka mahasanghiki północnego przekazu, znana nam w chińskim przekładzie. Kilka z nich jest po chińsku, ale najstarsza jest właśnie mahasanghiki.

Zachowane do dziś winaje:

1. palijska winaja południowego przekazu w szkole therawada,

2. winaja mahiśasaki w trzydziestu tomach, znana jako pięcioczęściowa winaja,

3. winaja dharmaguptaki w sześćdziesięciu tomach, znana jako czteroczęściowa winaja,

4. winaja mahasanghiki w czterdziestu tomach,

5. winaja sarwastiwady w sześćdziesięciu jeden tomach, znana jako dziesięcioczęściowa winaja i pochodząca przypuszczalnie ze wcześniejszej szkoły sarwastiwada,

6. winaja sarwastiwady w ponad stu siedemdziesięciu tomach, z późniejszej szkoły sarwastiwada, przetłumaczona na chiński w epoce dynastii Tang przez mistrza Yijinga lub Paramarthę; jej tekst jest niekompletny,

 7. tybetański przekład winai mulasarwastiwady; przekład jest kompletny.

Powyższe pisma winai nazywane są „długimi winajami”, ponieważ obejmują wszystkie teksty winai. Winaja palijska pokazuje nam co składa się na „długą winaję”. Zawiera ona trzy sekcje: 1) Suttawibhangę (Szczegółowe wyjaśnienia), 2) Khandhakę, czyli Zbiory (rozdziały o dyscyplinie i subtelniejszych punktach) oraz 3) Pariwarę (Rozprawy uzupełniające).

1. Suttawibhangha objaśnia dwieście pięćdziesiąt zasad dla bhikszu i trzysta jedenaście dla bhikszuń w tekście Patimokkhasutta (sans. Pratimokszasutra). Uważane są one za słowa Buddhy.

2. Khandhaka składa się z dwudziestu dwóch rozdziałów, omawiających procedury i zasady obowiązujące podczas zajęć społeczności klasztornej. Na przykład, zawarte są tu wyjaśnienia procedur udzielania święceń, odbywającej się co dwa tygodnie ceremonii oczyszczania uposatha, trzymiesięcznych odosobnień pory deszczowej oraz regulacje dotyczące szat, pożywienia, mieszkania, leczenia itd., które określają niezbędne codzienne czynności społeczności wyświęconych.

 3. Pariwara to dodatek uzupełniający, zawierający wiele aspektów winai, które nie zostały ujęte w szczegółowych objaśnieniach lub w Khandhace.

Jako że pierwsze dwie części są właściwie takie same we wszystkich winajach różnych szkół, są zapewne wcześniejsze, natomiast dodatek uzupełniający w każdej z tradycji jest inny i prawdopodobnie powstał po podziale na osiemnaście szkół. Dlatego dwie pierwsze części, wczesne teksty winai, są najważniejsze dla badaczy wczesnego buddyzmu. Szczegółowo opisują, jak Buddha ustanowił reguły winai oraz procedury przemieszczania się i działalności sanghi. W związku z tym mówią nam dużo o codziennym życiu wczesnej sanghi, a także co nieco o społeczeństwie tamtej epoki. Jednak między szkołami są pewne różnice, tak więc w późniejszych czasach musiało dojść do uzupełnień i usunięć.

Japońscy badacze definiują „długą winaję” inaczej, jako jedynie dwie pierwsze sekcje – Suttawibhanghę i Khandhakę. Według tej definicji, istnieje dziś pięć winaj z kompletnymi tekstami tych dwóch części, zaliczających się do „długich winaj”: winaja sarwastiwady, winaja dharmaguptaki, winaja mahasanghiki, winaja mahiśasaki i winaja mulasarwastiwady (zachowana po tybetańsku).

Nie mamy już dzisiaj pierwotnych tekstów Winajapitaki i Suttapitaki sprzed podziału na osiemnaście szkół. Jedyny sposób, by obecnie ustalić możliwie najwierniej ich treść, to badanie i porównanie zachowanych tekstów Winajapitaki i Suttapitaki, i wyróżnienie punktów wspólnych, co do których nie ma właściwie wątpliwości. Wówczas będziemy mogli powiedzieć, że są to części oryginalnej Winajapitaki sprzed podziału na osiemnaście szkół, z okresu wczesnego buddyzmu. Jest jednak problem – zachowała się jedynie pewna część tych pism. Nawet gdybyśmy byli w posiadaniu kompletnych tekstów wszystkich szkół, nie bylibyśmy w stanie definitywnie i dokładnie ustalić czego nauczał Buddha, gdyż pisma te zostały zebrane po jego parinirwanie. W najlepszym razie możemy powiedzieć, że przedstawiają one punkty wspólne sto lub dwieście lat po parinirwanie Buddhy, a w tym czasie mogło dojść do wielu zmian.

Jego Świątobliwość wyjaśnił, że tak patrzą na to współcześni badacze, a ich podejście i sposób badania różnią się od tradycyjnego poglądu. Jednak zarówno ich podejście, jak i pogląd tradycyjny mają dobre i złe strony.

Nie możemy odrzucić tradycyjnego sposobu myślenia i przyjąć jedynie współczesny punkt widzenia, ponieważ mamy naszą linię przekazu, tradycję liczącą setki i tysiące lat. Jest w niej wiele wspaniałych i cennych doświadczeń, nieocenionych wglądów. Nie możemy tego tak po prostu odrzucić.

Nie jest też właściwym uparte i kurczowe trzymanie się starych poglądów, bez brania pod uwagę nowych, czy też uważanie tych ostatnich za dzieło mar. Należy skorzystać ze starego i nowego podejścia jednocześnie.

Podpierając się ilustracjami, Gjalłang Karmapa podsumował wprowadzenie do Suttapitaki i Winajapitaki.

A. Palijska Winajapitaka liczy trzy części:

i) Suttawibhangha, czyli dokładne omówienie dyscypliny. Dzielimy ją na dwie części: Mahawibhanghę dla mnichów i Bhikkhuniwibhanghę dla mniszek.

ii) Khandhaka skłądająca się z dwóch sekcji: Mahawaggi, czyli wielkich rozdziałów, mówiących o dyscyplinie oraz Kullawaggi, zajmującej się subtelniejszymi punktami dyscypliny.

iii) Pariwarapatha – tematy uzupełniające, w tym punkty dotyczące winai niezawarte ani w pierwszej, ani w drugiej części.

B. Palijska Suttapitaka zawiera pięć nikaj. Są to:

Dighanikaja (Długie rozprawy),

Madżdżhimanikaja (Średnie rozprawy),

Samjuttanikaja (Rozprawy połączone),

Anguttaranikaja (Rozprawy numeryczne),

Khuddakanikaja (Pomniejsze rozprawy).

C. Cztery agamy: palijska tradycja w chińskim przekładzie:

Dirgha agama (Długie rozprawy),

Madhjama agama (Średnie rozprawy),

Samjukta agama (Rozprawy połączone),

Ekottarika agama (Rozprawy numeryczne).

Długie rozprawy zawierają trzydzieści sutr i pochodzą z tradycji dharmaguptaki. Przetłumaczone zostały na chiński w 413 roku n.e.

Średnie rozprawy liczą dwieście dwadzieścia jeden sutr. Pochodzą ze szkoły sarwastiwada i przetłumaczono je w 398 roku n.e.

Rozprawy połączone to tysiąc trzysta sześćdziesiąt dwie sutry. Pochodzą również z sarwastiwady, a na chiński zostały przełożone w 443 roku n.e.

Rozprawy numeryczne mają czterysta siedemdziesiąt jeden sutr. Nie do końca jesteśmy pewni z jakiej wywodzą się szkoły, ale przekładu dokonano w 384 roku n.e.

Jego Świątobliwość przypomniał również o związkach z mahajaną, o których mówił już na poprzednim wykładzie. Chiński przekład Rozpraw połączonych zawiera odniesienia do dharmakai, których nie ma w palijskiej Samjuttanikai.

Tradycja palijska ma również piątą nikaję – Pomniejsze rozprawy – która nie zostałą zawarta w czterech agamach. Tym niemniej, niektóre z jej tekstów zostały przetłumaczone na chiński i rozrzucone po czterech agamach, chociaż nie stanowią odrębnej sekcji. Jest wśród nich Dhammapada, a także teksty mówiące o narodzinach Buddhy, wydarzeniach z jego życia itd.

Kilka sutr z czterech agam zostało przetłumaczonych na tybetański, ale nie ma pełnego tybetańskiego przekładu żadnej z czterech agam.

Kwestia autentyczności

Gdyby Buddha sam spisał swoje nauki lub je podyktował, moglibyśmy powiedzieć, że wczesne buddyjskie pisma są bezsprzecznie autentycznymi słowami Buddhy. Jednak w tamtej epoce ludzie albo słyszeli nauki bezpośrednio od Buddhy, albo przekazane przez jego słuchaczy. Przekazywane były w tradycji ustnej od osoby do osoby i należało je zapamiętać poprzez powtarzanie i recytowanie. W ten sposób nauki Buddhy przechodziły z pokolenia na pokolenie. Według współczesnych nam badaczy, kluczowe pytanie brzmi: Czy kiedy Buddha nauczał Dharmy, ludzie, słuchający ich jako pierwsi byli rzeczywiście w stanie dokładnie je zapamiętać i nie zapomnieć żadnej z instrukcji? Czy potrafili przy pomocy uważności faktycznie zachować je w swych głowach i zapamiętać w pełni oraz rzeczywiście przekazać następnej generacji?

W odpowiedzi Jego Świątobliwość stwierdził, że jest to kwestia perspektywy. Nie można naszych dzisiejszych doświadczeń odnosić do ludzi poprzednich pokoleń. Oczywiście w grupie osób słuchających rozprawy o głębokich filozoficznych zagadnieniach każdy ma swój poziom rozumienia, różne umiejętności, zdolność przyjmowania i odporność. Karmapa przytoczył przykład współczesnego profesora wykładającego na uczelni ważny filozoficzny temat. Gdyby na koniec wykładu ktoś kazał słuchaczom powtórzyć co usłyszeli, mieliby z tym wielki problem. Przeważająca część z nich zapomniałaby zapewne połowy, albo i większości tego, co zostało powiedziane. Zapamiętaliby kilka punktów, ale na pewno nie wszystko. Z tego powodu trudno byłoby zapamiętać poruszone na wykładzie kwestie i powtórzyć je komuś słowo w słowo. Takie jest stanowisko współczesnych uczonych, kiedy badają buddyjskie pisma.

Jednak tradycyjny pogląd jest inny. W Indiach, nie tylko za czasów Buddhy, ale przez setki, a może tysiące lat istniała silna tradycja zapamiętywania, więc ludzie rozbudowali rozmaite metody i techniki uczenia się na pamięć.

Ludzie tamtych czasów byli dobrze zaprawieni w zapamiętywaniu i mieli większe do tego zdolności oraz lepszą pamięć. Myślę, że można to udowodnić. Jeśli spojrzymy na nasze pokolenie, kiedy byliśmy dziećmi, nasi rodzice i starsi ludzie potrafili opowiadać nam wiele historii, też mieli bardzo dobrą pamięć. Mówili: „Tego dnia tego miesiąca poszedłem tam i zrobiłem to”. Opowiadali tak, jakby oglądali film. Ci starsi ludzie prawie nie mieli wykształcenia, bo nie było dla nich szkół, wielu nie umiało dobrze czytać, ale mieli bardzo dobrą pamięć.

Obecnie, wraz z postępem technologii, nasza pamięć stała się o wiele gorsza. Dawniej ludzie musieli zapamiętywać dużo numerów telefonów, teraz mamy je wszystkie w komórkach i nawet zapominamy nasz własny numer i musimy go sprawdzać!

W buddyjskiej tradycji również mamy osoby obdarzone dharani idealnej pamięci. Dzięki medytacji ich umysły stały się bardzo spokojne, przez co mają szczególną inteligencję i przede wszystkim pamięć.

Tak czy inaczej, od czasów Buddhy poprzez epokę wczesnego buddyzmu nauki buddyjskie były przekazywane ustnie i zapamiętywane. W tym okresie w naturalny sposób przeszły liczne zmiany, jak choćby niewielkie zmiany w zastosowanym słownictwie. Niektóre z tych zmian mogły być intencjonalne, jak dodatki i usunięcia.

Kolejne, co należy wziąć pod uwagę, to fakt, że buddyjskie pisma były dokładnie sprawdzane i ustalane podczas kolejnych rad buddyjskich. Wszyscy wielcy arhaci i mistrzowie spotykali się, analizowali treść i dochodzili do porozumienia, co do tematu tekstów i kategorii, do jakiej należały.

Należy również zwrócić uwagę na fakt, że Winajapitaka i Suttapitaka, jakie znamy dziś, są owocem kolejnych rad, lecz nie wszyscy arhaci w nich brali udział, ci zaś, których tam nie było, też mogli mieć autentyczny przekaz, który wysłali dalej. Przekazu tych pism nie wliczono do ustalonych kanonów. Być może istnieją słowa Buddhy, które nie znalazły się ani w północnym, ani w południowym przekazie, tym niemniej nie można jednoznacznie powiedzieć, że tematy idące w parze ze znaną nam Winajapitaką i Suttapitaką są słowami Buddhy, a te, które od nich się różnią, nie są. Mogą również istnieć słowa Buddhy nie zachowane w tych przekazach.

Daje nam to trochę nadziei jeśli chodzi o wadżrajanę, ponieważ obecnie uważamy, że osoby, które zebrały teksty wadżrajany były kimś zupełnie innym. Mówimy, że śrawakowie (tj. słuchacze – synonim uczniów Buddhy, pali: sawaka), osoby, które zebrały pisma śrawaków, nie zebrały pism mahajany i wadżrajany oraz, że ci, którzy je zebrali oraz rady buddyjskie mahajany i wadżrajany były w innych miejscach. Możemy więc zakładać, że konkretne elementy chińskich i tybetańskich nauk buddyjskich są myślą Buddhy. Jeżeli bierzemy pod uwagę ogólny temat i znaczenie nauk, jeśli zgadza się ono z północnym i południowym przekazem, jeśli idzie w parze z ich treścią, wówczas możemy powiedzieć, że jest to myśl Buddhy i nie stanowi to problemu.

Trudność może się jednak pojawić, jeśli uznaje się północny i południowy przekaz za esencję i jedyne źródło myśli Buddhy, natomiast konkretne elementy w tradycji chińskiej czy tybetańskiej nie pasują do parametrów tego źródła. Nie jest to jednak powód, by nie uważać ich za słowa Buddhy i odrzucać. Gjalłang Karmapa dodał, że badanie różnic między poglądami przedstawionymi w tekstach północnego i południowego przekazu oraz tymi z innych pism może dać nam pełniejszy obraz nauk buddyjskich i nową perspektywę patrzenia na mahajanę i wadżrajanę.

Zadał kolejne pytanie: czy cokolwiek zostało usunięte z pism wczesnego buddyzmu?

Jeśli chodzi o luki i niedociągnięcia, Winajapitaka i Suttapitaka były przeznaczone przede wszystkim dla tych członków sanghi, którzy już przyjęli święcenia i zostali mnichami/mniszkami. Przekaz płynął głównie przez wyświęconych praktykujących, stąd waga i treść Winajapitaki.

Inną kwestią, którą należy mieć na uwadze, jest to, że choć sutry, cztery agamy itp. zawierają kilka tematów przeznaczonych dla świeckich praktykujących, większość dotyczy potrzeb społeczności klasztornej. Wiemy z tekstów, że było wielu wiernych świeckich pragnących otrzymać nauki Dharmy. Buddha również bardzo chciał ich nauczać. Dharma nie była przeznaczona jedynie dla mnichów i mniszek. Niestety większa część sutr jest adresowana konkretnie do osób wyświęconych, a jedynie niektóre fragmenty dotyczą bądź skierowane są do świeckich. Wynika to stąd, że od końca ery wczesnego buddyzmu, a w szczególności w okresie buddyzmu nikai, praktyki i studia klasztorne uważano za niezwykle ważne. Wydaje się, że również zwyczajna społeczność otrzymywała edukację z zakresu dyscypliny winai, studiów i praktyki. W rezultacie wiele nauk, jakie Buddha przekazał świeckim, nie zostało włączonych do zbiorów sutr, które dziś posiadamy. Zachowano ich jedynie kilka i można to uznać za pominięcie. Jego Świątobliwość zasugerował, że jest to pewna słabość.

Zachowane pisma wczesnego buddyzmu zawierają nauki kładące nacisk na wykraczanie poza ten świat, wyrzeczenie, oddzielenie się od społeczeństwa, wyjście z domu i zostanie bezdomnym, porzucenie tego życia, mnicha jako żebraka. Sprawia to, że tak przedstawioną Dharmę trudno jest praktykować ludziom świeckim. Oni mają swoje obowiązki gospodarzy domu i muszą opiekować się dziećmi lub rodzicami. Nie mogą tak po prostu odejść. Odnosząc się do tego, Jego Świątobliwość stwierdził:

Buddha z pewnością przekazał wiele nauk Dharmy pożytecznych dla świeckich mężczyzn i kobiet, lecz nie zostały one zachowane. Dużo jest o przyjmowaniu święceń i wchodzeniu w społeczność klasztorną, lecz to, co było odpowiednie dla świeckich i mogło się im przysłużyć, nie zostało tak dobrze spisane. To stwarza pewne problemy, jeśli chodzi o społeczeństwo, szerzenie się buddyzmu wśród świeckich oraz w kwestii tego, co buddyzm może zaoferować świeckim do praktykowania.

Choć zachowane dzisiaj pisma winai i sutr pochodzą z okresu osiemnastu szkół, ich podstawowa struktura, jeśli chodzi o organizację i treść, jest taka sama. To pokazuje, że wszystkie te szkoły wywodzą się z jednego źródła. Gdyby było inaczej, w myśli, formie i treści tekstów różnych szkół nie byłoby takiej harmonii. Przed podziałem musiała istnieć jednorodna myśl buddyjska i to ją właśnie nazywamy wczesnym lub pierwotnym buddyzmem.

„Dziewięć gałęzi tekstów” i „dwanaście gałęzi tekstów”

Starożytne buddyjskie pisma możemy podzielić na dziewięć kategorii, które nazywamy „Dziewięcioma gałęziami tekstów” (pali: Nawangasasana, sans: Nawangaśasana). Inny sposób podziału to wyróżnienie dwunastu kategorii, tzw. „Dwunastu gałęzi tekstów” (sans: Dwadaśangadharmaprawaczana). Jego Świątobliwość przedstawił ilustrujące je schematy i dodał, że tradycja tybetańska opowiada się po stronie dwunastu gałęzi. Dziewięć gałęzi jest również zawartych w ramach dwunastu i na ogół są to:

1. sutry, 2. strofy powtarzane, 3. przepowiednie, 4. strofy, 5. strofy inspirowane, 6. kroniki, 7. dżataki, 8. obszerne nauki i 9. opowieści o cudach.

Są też inne wersje dziewięciu gałęzi, w zależności od tego, co kto wybierze spośród dwunastu. Czasami wyłącza się z nich trzy kategorie: opowieści poboczne, biografie i nauki. Jeszcze innym razem usuwane są strofy inspirowane, biografie i nauki.

Dwanaście gałęzi tekstów szczegółowo

1. Sutry (sans. sutra). Wyraz sutra odnosi się do rzeczywistych słów wypowiedzianych przez Buddhę prozą, nie wierszem. Później, kiedy zaczęto mówić o „koszu sutr”, stał się ogólnym terminem na określenie wszystkich sutr Buddhy.
2. Strofy powtarzane, geja (pieśni) w sanskrycie. Pierwotnie odnosiło się to do nauk Buddhy zapisanych strofami. Później dotyczyło wszystkiego, co zostało wypowiedziane w sposób zwięzły i wymagało dalszego wyjaśnienia. W Poziomach śrawaków powiedziane jest, że dotyczy strof wypowiedzianych na początku, w trakcie i na końcu fragmentu prozy. Sutry nauczające właściwego znaczenia również należały do tej kategorii.
3. Przepowiednie (sans. wjakarana). Początkowo tego terminu używano jako określenia dokładnych objaśnień sutr, strof powtarzanych itd. oraz analiz w formie pytań i odpowiedzi dotyczących znaczenia Dharmy. Później obejmował również przewidywania co do kolejnych wcieleń uczniów Buddhy. W Poziomach śrawaków przede wszystkim używany jest do przepowiedni gdzie uczniowie odrodzą się po śmierci, ale także do sutr nauczających ostatecznego znaczenia.
4. Strofy (sans. gatha) to słowa Buddhy zapisane wyłącznie w metrum. Są to strofy oparte na sutrach i strofach powtarzanych mające ułatwić zapamiętanie ich. Na ogół strofa liczy sobie cztery linijki, ale niekoniecznie w tym kontekście. Tu strofy miały od dwóch do sześciu linijek, np.

Dopóki nie osiągniesz niesplamionego,

Nie wstawaj z pozycji lotosu.

5. Strofy inspirowane (sans. udana). Są to strofy dharmiczne wypowiedziane głównie w radości lub kiedy Buddha był zadowolony. Oznaczają spontaniczne nauki, a nie odpowiedź na prośbę o nauczanie. W Poziomach śrawaków powiedziane jest, że odnosi się to do strof wypowiedzianych bez wspomnienia imienia i kasty osoby, która o nie poprosiła, aby Dharma trwała jeszcze długo w przyszłości.

6. Kroniki (sans. itiwryttaka „stało się to tak” lub itjuktaka, „tak zostało powiedziane”). Są to zbiory nauk Buddhy, które po prostu mówią „tak zostało powiedziane” bez wskazania do kogo zostało to powiedziane, dlaczego ani gdzie. Innymi słowy „usłyszałem to od Buddhy”. Kroniki są zebrane w jedną kolekcję, stanowią antologię. Są to również zebrane właściwości Buddhy lub jego uczniów w ich poprzednich życiach, tak jak o nich nauczano. W Poziomach śrawaków mówi się o trojakim rozumieniu kronik. Według jednego dotyczą nauk Dharmy powiązanych z momentami, gdy uczniowie Buddhy nawiązywali kontakt z innymi istotami w swych poprzednich życiach, gdy ćwiczyli się na ścieżce.

7. Dżataki (sans. dżataka). Nauczają o właściwościach, przyczynach i okolicznościach poprzednich i obecnych żywotów Buddhy i jego uczniów. Różnica między dżataką a kroniką polega na tym, że w kronikach mowa jest głównie o poprzednich wcieleniach, natomiast dżataki omawiają przede wszystkim nieustające zależności przyczynowo skutkowe między poprzednimi żywotami a obecnym życiem. „W poprzednim życiu zrobiłem to i tamto, z tego powodu w obecnym wcieleniu pojawił się taki rezultat”. W Poziomach śrawaków zapisano, że termin ten oznacza nauki o licznych poprzednich życiach, w których bodhisattwa praktykował postępowanie bodhisattwy i pokonywał przeszkody.
8. Obszerne nauki (sans. waipulja). Oznaczają zapewne objaśnienia obszernej i głębokiej Dharmy. Przepowiednie zawierają klasyfikacje oraz zestawy pytań i odpowiedzi dotyczących Dharmy, natomiast obszerne nauki przedstawiają dłuższe klasyfikacje, bardziej szczegółowe pytania i odpowiedzi, komentarze do dogłębnych zagadnień dharmicznych oraz bardziej usystematyzowane prezentacje. Dlatego nazywamy je „obszernymi naukami” a nie „przepowiedniami”.

W tradycji południowego przekazu obszerne nauki w języku palijskim noszą nazwę wedalla. Jest tu pewna różnica w znaczeniu. Nazwa „obszerne nauki” odnosi się do długich klasyfikacji i szczegółowych wyjaśnień, natomiast wedalla oznacza długie zestawy pytań i odpowiedzi. Różnica polega więc na tym, gdzie położony został nacisk, ale zasadniczo obydwie są tożsame w tym, że omawiają szczegółowo dogłębną Dharmę. Dlatego sutry mahajany, które też są głębokie, długie i szczegółowe, mogłyby być włączone do tej kategorii, podobnie jak wadżrajana.

Według Poziomów śrawaków nazwa oznacza obszerne nauki ścieżki bodhisattwy, której Buddha nauczał szczegółowo, aby istoty mogły osiągnąć stan Buddhy.

9. Opowieści o cudach (sans. adbhutadharma). Nazywane także „Dharmą bez precedensu”, gdyż opowiadają o niepojętych aspektach Buddhy i jego uczniów, o ich cudownych właściwościach i czynach. Obszerne nauki skupiają się na znaczeniu głębokiej Dharmy, na cudownej i niezwykłej Dharmie, natomiast opowieści o cudach mówią o nie dających się pojąć właściwościach i czynach poszczególnych osób. Na przykład, do tej kategorii zalicza się wspaniałe postępowanie i wspaniałe rezultaty nauk mahajany, jak choćby trudne do wykonania czyny bodhisattwy.

Poziomy śrawaków mówią tu o zwyczajnych i najwyższych właściwościach i czynach Buddhy oraz jego bhikszu i bhikszuń, a także świeckich praktykujących i nowicjuszy, właściwościach, które czynią ich wspanialszymi od innych.

10. Opowieści poboczne (sans. nidana). Dosłownie oznaczają nauki o okolicznościach, dodatkowych warunkach, które doprowadziły do ustanowienia reguł i procedur winai. W szerszym kontekście można tu zaliczyć także okoliczności, jakie doprowadziły do spotkania Buddhy i usłyszenia Dharmy lub do tego, że Buddha nauczał Dharmy, by okiełznać istoty.

W Poziomach śrawaków powiedziane jest, że wlicza się w to wydarzenia lub okoliczności, jakie doprowadziły do ustanowienia przez Buddhę reguł winai i wyraźnie przedstawia się imię, kastę itd. osoby pytającej oraz osoby lub osób biorących udział w danym wydarzeniu.

11. Biografie (sans. awadana). Dosłownie oznaczają historie ilustrujące okoliczności, opisane powyżej jako opowieści poboczne, lecz jednocześnie podkreślające jeden punkt lub konkretne znaczenie, by mogły inspirować przy pomocy przykładów i analogii. Z czasem zaczęto używać tej nazwy na określenie wszelkich dharmicznych objaśnień wraz z wyraźnymi przykładami. Opowieści poboczne i biografie były początkowo zebrane w Sutrapitace, ale wiele znalazło się także w Winajapitace, więc później zestawiono je wszystkie w Winajapitace. W Poziomach śrawaków określa się je jako nauki mające pouczać za pomocą przykładów, aby znaczenie mogło być wyraźnie zrozumiałe. Mamy tutaj różnicę w tłumaczeniu między chińskim i tybetańskim. Po chińsku użyto tu słowa „przykład”, a po tybetańsku przetłumaczono je jako „opisy urzeczywistnienia”. Nie ma między nimi sprzeczności. I jedno i drugie tłumaczenie odnosi się do rzeczywistej historii stanowiącej przykład tego, co należy wiedzieć.

12. Nauki (sans. upadeśa). Chodzi tu o obszerne nauki Buddhy dotyczące znaczenia Dharmy, przekazywane z pomocą prezentacji i porównań. Później te objaśnienia zaczęto określać jako matrytka. Matrytka jest podobna do abhidharmy, ale są też między nimi różnice. Matrytka to przede wszystkim szczegółowe objaśnienia i analizowanie zagadnień dharmicznych, natomiast abhidharma skupia się raczej na określaniu cech i form dharm. W Poziomach śrawaków nauki oznaczają traktaty przedstawiające dogłębne założenia zawarte w sutrach lub abhidharmę objaśniającą myśl sutr. Wliczamy w to zarówno słowa Buddhy – prawdziwe słowa samego Buddhy analizującego i opisującego subtelniejsze znaczenie nauk Dharmy – a także słowa wypowiedziane przez jego uczniów z błogosławieństwem lub za pozwoleniem Buddhy. Te pierwsze znajdziemy w Sutrapitace, natomiast słowa uczniów traktowane są jako traktaty. Tutaj przede wszystkim chodzi o słowa samego Buddhy, lecz słowa uczniów Buddhy wypowiedziane dzięki jego błogosławieństwu lub za jego zgodą można również tu uwzględnić.

Gjalłang Karmapa na zakończenie sesji przedstawił ogólną chronologię.

Wyjaśnił, że wciąż nie jest dla nas jasne czy starszy jest podział na dziewięć lub dwanaście gałęzi pism, czy też starsze są cztery agamy i pięć nikaj. Wielu badaczy sądzi, że podział na dziewięć i dwanaście gałęzi jest wcześniejszy od czterech agam i pięciu nikaj, i zawiera więcej aspektów wczesnego buddyzmu. Jednak naukowcy również umieszczają powstanie dżatak na późniejszy okres, nie możemy więc mówić, że wszystkie z dziewięciu lub dwunastu gałęzi są z pewnością starsze. Metodą ustalenia właściwej chronologii byłoby porównanie gałęzi z Pomniejszymi rozprawami pięciu nikaj oraz fragmentarycznymi naukami i indywidualnymi sutrami czterech agam.

Jeśli chodzi o same gałęzie, uczeni zasadniczo uważają, że podział na dziewięć gałęzi jest starszy od podziału na dwanaście, choć i co do tego nie mamy stuprocentowych dowodów.

W czasie pierwotnego kompilowania pism sutry i strofy stanowiły fundament, natomiast przepowiednie zostały do nich dodane. Zarówno strofy, jak i strofy inspirowane są łatwe do zrozumienia i zapewne nie są oddzielne. Prawdopodobnie upowszechniały się indywidualnie. Szczególnie Dhammapada, ponieważ jest tak dobrze znana, stała się odrębną kategorią. Również pośród dwunastu gałęzi cztery kategorie – kroniki, dżataki, obszerne nauki i opowieści o cudach – zawierają więcej strof niż sutry, zostały więc włączone do Długich rozpraw, Średnich rozpraw i Rozpraw numerycznych. Taka jest zależność między dziewięcioma gałęziami pism i czterema agamami.

Kiedy do dziewięciu gałęzi dodamy opowieści poboczne, biografie i przepowiednie, otrzymamy dwanaście gałęzi. Większość badaczy uważa, że opowieści poboczne, biografie i przepowiednie pojawiły się później, lecz nie jest to kwestia jednostronna.

Opowieści poboczne i biografie są powiązane z okolicznościami ustanawiania reguł winai, musiały więc powstawać przy okazji, gdy zbierano teksty pratimokszy i rozdziały o dyscyplinie. Musiały iść z nimi w parze. Jest tak, gdyż stanowią kontekst dla powstawania zasad winai, nie możemy więc powiedzieć, że powstały później. W czasie, gdy kompilowano ją po raz pierwszy, Winajapitaka zawierała jedynie Sutrę pratimokszy i Wibhangę, tak więc opowieści poboczne i biografie zostały włączone do Sutrapitaki. Później, kiedy powstała pełna wersja Winajapitaki, opowieści poboczne i biografie zostały umieszczone we właściwych miejscach tekstu winai. W rezultacie doszło do nieporozumienia, gdyż wielu ludzi błędnie sądziło, że były późniejszymi dodatkami, nie zdając sobie sprawy, że poprzednio stanowiły część Sutrapitaki.

Również upadeśa, czyli nauki, musiały powstać w czasie pierwszego kompilowania pism, podczas pierwszej rady buddyjskiej. Uzyskały jednak rozgłos dopiero, gdy śrawakowie – uczniowie Buddhy – zaczęli udzielać obszerniejszych wyjaśnień do sutr. Wówczas stały się Abhidharmapitaką. To także nie oznacza, że były późniejszymi dodatkami. Musiały istnieć już w czasie pierwszej kompilacji.