Pawilon Mynlamu, Bodh Gaja – 2 lutego 2025

Rankiem drugiego dnia nauk wstępnych przed właściwym Mynlamem Jego Eminencja Gjaltsab Rinpocze przybył do Pawilonu Mynlamu i zwrócił się do wszystkich tulku, khenpo, mnichów i mniszek z klasztorów karma kagju oraz do zgromadzonych świeckich, przybyłych z całego świata.

Po krótkiej modlitwie do Wadżradhary oraz recytacji schronienia Jego Eminencja zwrócił się do zebranych.

W ostatnim czasie udało mi się osobiście porozmawiać z Jego Świątobliwością Siedemnastym Karmapą. Poprosił mnie, abym przekazał wam nauki o „Ukazywaniu trzech kai (ciał Buddhy)”. Postaram się więc dać krótkie objaśnienie czym są trzy kaje. Program został opracowany tak, by obejmował sesje poranne i popołudniowe. Chciałbym jednak powiedzieć, że w ciągu ostatnich lat trochę chorowałem i musiałem udać się za granicę na leczenie, i nie mam tylu sił.

Oddaję hołd i z wielkim szacunkiem udaję się po schronienie do ciała, mowy i umysłu w niepokalanym pyle stóp Jego Świątobliwości Buddhy Karmapy, który jest esencją wszystkich Buddhów, uniwersalnym monarchą oceanu mandali i rodzin. Oby udzielił nam błogosławieństwa.

Proszę was, byście wzbudzili w sobie najwyższą bodhiczittę, rozmyślając: „Aby doprowadzić wszystkie istoty, wypełniające całą przestrzeń, do niedoścignionego, pełnego Przebudzenia, będę słuchał tej dogłębnej nauki”.

Esencją dzisiejszych nauk jest krótkie objaśnienie trzech kai (ciał Buddhy), zgodnie z praktyką wykonywaną w tradycji karma kamtsang. Nauka o trzech kajach została przekazana przez dharmakaję Wadżradharę indyjskim siddhom. Od niemającego początku czasu, w pierwotnym Buddzie, w bezmiarze umysłu mądrości pierwotnego Buddhy, istnieją niezliczone i nieogarnione wskazówki, w tym dotyczące rozpoznania trzech kai.

W tantrycznych tekstach zostało powiedziane, że Buddha istniał zanim pojawiły się nauki buddyjskie – pierwotny Buddha istniejący przed wszystkimi innymi Buddhami. Ten doskonale przebudzony Buddha istniał pierwotnie, a wszelkie nauki istniały w sercu pierwotnego Buddhy. Jak my, urodzeni w epoce sporów, mający słabą pilność i znikomą mądrość, możemy dostrzec to bezpośrednio? Nie możemy. Nie tylko, że nie możemy zobaczyć tego bezpośrednio, ale też nie jesteśmy w stanie zrozumieć tego za pomocą logiki. Możemy jednak to pojąć, polegając na autorytatywnych pismach.

Pierwotny Buddha, to ten, który nigdy nie doświadczył pomieszania, od początku istniał bez iluzji. Istnieje on jako natura wszystkich Buddhów, niezliczonych Przebudzonych, pojawiających się we wszystkich światach. Pierwotny Buddha jest istotą, esencją, czy też naturą wszystkich Buddhów.

Jak mówią tantry, ponieważ pierwotny Buddha był Przebudzony bez konieczności opierania się na przyczynach, wszelkie przyczyny, jak cztery niezmierzoności i sześć paramit, są już kompletne w bezmiarze pierwotnego Buddhy, kompletne w bezmiarze dharmakai. Dlatego, aby osiągnąć stan Buddhy na drodze mahajany, należy przejść pięć ścieżek i dziesięć poziomów.

Wszystko to istnieje w bezmiarze dharmakai Buddhy, w stanie, w którym przyczyny i rezultaty są niedualne, nierozdzielne. Są całkowicie obecne pierwotnie, w niedualnym stanie. Nie należy nic stwarzać, ani w nic wchodzić.

Jeśli chodzi o nas, zwyczajne istoty, wszystkie tymczasowe splamienia i negatywne stany w strumieniu naszych umysłów tworzą pomieszanie, jak iluzja lub sen. Pomieszanie jest iluzoryczne, więc nie może przeniknąć naszej prawdziwej natury, dharmadhatu, ostatecznej rzeczywistości. Prawda i pomieszanie wzajemnie się wykluczają. To, co jest prawdziwe, nie może być przeniknięte przez pomieszanie.

Pierwotny Buddha przejawia się w formie Oceanu Wajroczany, przenikając wszystkie sfery egzystencji. Forma Oceanu Wajroczany pojawia się jako pięć rodzin Buddhów, a pośród tychże pięciu rodzin są niezliczone aspekty. Postaci Oceanu Wajroczany nie da się zliczyć ani zmierzyć.

Buddhowie pięciu rodzin nie mogą nie nauczać Dharmy. Nigdy nie mieli, od niemającego początku czasu, ani chwili, w której nie nauczaliby Dharmy. Pozostają w tym stanie nieprzerwanie. Kiedy nauczają, ukazują dharmakaję, będącą naturalnym stanem doskonale przebudzonych Buddhów. Buddha i Dharma są nierozdzielne. Buddhowie nauczają, ukazując swój własny, naturalny stan.

Kiedy pojawia się forma, gdzie ostatecznie nie ma żadnej oddzielnej od niej Dharmy, również orszak jest nierozdzielny od umysłu mądrości Buddhy. W przeciwieństwie do nietrwałych sytuacji, gdzie jest nauczyciel, który naucza i uczniowie, którzy słuchają; gdzie jest rozdzielenie na „ja” i „ty”. W przypadku Buddhy nie ma takiego rozdzielenia. Buddhowie nauczają orszak, który jest nieoddzielny od nich.

Do takich orszaków należą niezliczeni bodhisattwowie, jak Wadżrapani, Mandziuśri, Awalokiteśwara, Maitreja i inni.

Tekst opisuje zaawansowane koncepcje filozofii buddyjskiej, w szczególności zależność między pierwotnym Buddhą a naturą rzeczywistości, podkreślając niedualną naturę przebudzonego umysłu i zjawisk.

W dawnych Indiach żyło wielu wspaniałych siddhów (urzeczywistnionych mistrzów), jak Saraha, Tilopa, Nagardżuna, Maitripa i wielu innych. Również oni przebywali w stanie nierozdzielności od umysłu mądrości Buddhy.

W tantrach jest powiedziane wprost: „Ja jestem nauczycielem, ja również jestem Dharmą, ja jestem zgromadzeniem słuchaczy”. „Ja” odnosi się tutaj do dharmakai, prawdziwej natury. Jednak słowa „ja” używamy jedynie z naszej nieczystej perspektywy. W rzeczywistości nie ma nawet owego „ja”, odnoszącego się do prawdziwej natury. 

To głębokie znaczenie nie może być pojęte za pomocą bezpośredniego postrzegania, a jedynie w oparciu o wiarygodne teksty. Nawet w naszym nieczystym stanie dharmata (prawdziwa natura) nie ma rozróżnień. Uttaratantra mówi: „Ponieważ prawdziwa natura jest niepodzielna…”

Nie ma rozróżnienia na dharmatę w strumieniu umysłu doskonale przebudzonego Buddhy i dharmatę w strumieniach umysłów nieczystych istot. Nie może być rozróżnienia na lepsze i gorsze, większe i mniejsze. Prawdziwa natura w strumieniu umysłów zwyczajnych istot nie jest brudna, ponieważ jest zaciemniona splamieniami. Tak i prawdziwa natura w strumieniu umysłu Buddhy nie jest czysta, ponieważ nie jest zaciemniona. Nie istnieje rozróżnienie na zaciemnione i niezaciemnione.

Skoro nie ma rozróżnienia w prawdziwej naturze nawet w nieczystym stanie, to kiedy przejawi się, jak to się stało w wypadku wielkich bodhisattwów i indyjskich siddhów, typu Saraha czy Tilopa, zaciemnienia zostaną usunięte. Z punktu widzenia tych, co oczyścili zaciemnienia, rozróżnienie może być jeszcze mniejsze. Prawdziwa natura przejawiła się. Dla nieczystych istot, choć nie ma rozróżnienia, nie przejawiła się. Nie mogą jej zobaczyć, gdyż jest zakryta zaślepieniem. Przejawia się tym, którzy oczyścili splamienia.

To kończy objaśnienia co do tego, jaka jest zależność między nauczycielem i orszakiem nauczyciela.

Ta część tekstu zagłębia się w buddyjską koncepcję dharmaty, czyli prawdziwej natury, podkreślając jej niezmienną, niepodzielną właściwość, niezależnie od tego, czy przejawia się w umyśle Buddhy, czy zwyczajnej istoty. Rożnica nie dotyczy natury jako takiej, ale tego, czy jest zaciemniona czy nie.

Skąd pochodzą nauki o trzech kajach

Umysł mądrości nauczyciela Wadżradhary nie jest taki, jak sobie wyobrażamy. Może nauczać niezgłębionej, rozległej Dharmy samym tylko jednym spojrzeniem. Wystarczy mu jedna chwila.

Kiedy my przekazujemy abhiszeki i nauczamy Dharmy, musimy używać wielu słów, aby wyjaśnić każdy z punktów. W przeciwnym razie nie będziemy w stanie udzielić nauk. Nauczyciel Wadżradhara nie musi wkładać w to tego rodzaju wysiłku. Za pomocą choćby jednego spojrzenia może nauczać Dharmy całkowicie bezwysiłkowo. Robi to bez jakichkolwiek opisów czy upiększeń.

Tego rodzaju nauczanie bez objaśnień jest omówione we wstępnych częściach tantr. W każdej z tych wstępnych sekcji w jednej chwili przekazane zostają całe tomy tantr. Orszak może zrozumieć nauki przez samo tylko skupienie intencji, nie ma tam wielu słów. Mówi się, że orszak rozumie rozległe znaczenie.

Właśnie tak, w jednym momencie mądrości umysłu Wadżradhara nauczał Dharmy Tilopę, Wadżrapaniego, Sarahę i innych. Przekazał wiele głębokich nauk, w tym tę o ukazywaniu trzech kai. Znajduje się ona pośród licznych nauk udzielonych przez Buddhę Wadżradharę Tilopie.

Wielcy mistrzowie, jak wspaniały pandita Naropa, posiadali cudowne dharani (umiejętność utrzymania) niezapominania Dharmy. Posiadali również umysł mądrości.

Kiedy wielki pandita Naropa urzeczywistnił mądrość trzech kai, stale przebywał w medytacji. Kiedy pozostawał w stanie medytacyjnym, z Tybetu przybył tłumacz Marpa. W Indiach znalazł się, aby otrzymać nauki w obecności Naropy.

Kiedy przebywał w obecności Naropy, między urzeczywistnieniem trzech kai przez mistrza a niedualną mądrością Marpy nie było rozróżnienia. Pod względem ostatecznej rzeczywistości, nie było żadnej różnicy, obydwaj mieli bezpośrednie urzeczywistnienie. Tłumacz Marpa osiągnął taki poziom.

Marpa zrozumiał znaczenie trzech kai (ciał Buddhy) poprzez bezpośrednie przejawienie. Następnie w Tybecie do Marpy przybył Milarepa i otrzymał od niego liczne abhiszeki i wskazówki. W czasie ich przekazywania ciało, mowa i umysł Milarepy, reprezentowane jako cztery wadżry i cztery ciała, przejawiły się bezpośrednio poprzez wewnętrzny przekaz Marpy, a myśli Milarepy i Marpy stały się nierozdzielne.

Później Milarepa przekazał abhiszeki i instrukcje Gampopie. Kiedy to się działo, w strumieniu umysłu Gampopy pojawiły się te wyjątkowe wskazówki o czterech i trzech kajach.

Pierwszy Karmapa, który znał trzy czasy (Dusum Khjenpa: znający trzy czasy), otrzymał nauki i abhiszeki od mistrza Gampopy. Podczas przekazu w Karmapie ujawniła się wrodzona pierwotna mądrość znająca trzy czasy, a cztery i trzy kaje oraz wadżra-mądrość przejawiły się w jego umyśle.

Nauki były przekazywane dalej przez kolejnych mistrzów – od Drigona Repy do Pomdrakpy, a ich zrozumienie stało się tak nierozdzielne, jak woda mieszana z wodą. Później nauki otrzymał Drugi Karmapa Karma Pakszi.

Karma Pakszi był nierozdzielny od pięciu, czterech i trzech ciał Buddhy od niemającego początku czasu, będąc jednym z pierwotnym Buddhą.

Karma Pakszi pojawił się w tym świecie i otrzymał nauki od Pomdrakpy, ukazując swym uczniom ścieżkę osiągania stanu Buddhy. Drugi Karmapa gromadził zasługę przez trzy niewyobrażalne kalpy, ukazując to tym, których prowadził.

W naukach powiedziane zostało: „Przed całkowitym Przebudzeniem był wcześniejszy Buddha, a tu oto jest kolejna osoba manifestująca się jako Buddha”. Słowa te oznaczają, że był Przebudzony od samego początku, lecz ponownie zamanifestował Przebudzenie, aby prowadzić uczniów, zgodnie ze słowami Buddhy.

Karma Pakszi był nierozdzielny od pierwotnego Buddhy, Mandziuśriego, Wadżrapaniego i innych, a trzy kaje zamanifestowały się już eony wcześniej. Teraz, dzięki błogosławieństwu Pomdrakpy, manifestacja została ukazana.

Przekaz trzech kai dokonał się za pomocą abhiszek i instrukcji. W czasie abhiszeki uczniowie zyskiwali zrozumienie znaczenia dharmakai, sambhogakai i swabhawikakai. Karma Pakszi miał liczne metody na wyciągnięcie i ukazanie esencji. Mówił, że instrukcje ukazywania trzech kai przyniosą szybsze rezultaty niż inne nauki, gdyż nawet niewielkie instrukcje zawierają pełną mądrość. Uważał ten przekaz za wyjątkowy.

Karma Pakszi przekazał te niezwykłe nauki swym wyjątkowym uczniom, jak Ogjenpa i Genden Bum, w ramach linii karma kagju. Później Trzeci Karmapa Rangdziung Dordże urodził się z łona matki i zapamiętał bez uszczerbku wszystkie nauki pochodzące od Karmapy Karma Pakszi. Był w stanie nauczać zaraz po narodzinach, niesplamiony światowymi skazami.

Otrzymał owe głębokie instrukcje od mistrza Ogjenpy i od Netenpy, urzeczywistniając przekaz trech kai i rozpoznając, że nadszedł czas przynoszenia pożytku istotom. Następnie spisał te nauki, wyłuszczając ich istotne znaczenie.

Objaśnienie instrukcji do trzech kai

Praktykującym o niższych zdolnościach przekazuje się najpierw praktyki wstępne. Różnią się one nieco od zwyczajowych praktyk wstępnych. Praktykujących o średnich zdolnościach naucza się najpierw czterech esencjonalnych punktów Koła Dharmy. Dzięki temu, poprzez owe cztery punkty, możliwe będzie wyzwolenia i zrozumienie wszystkich zjawisk i instrukcji. Praktykujący o najwyższych zdolnościach powinni być stopniowo nauczani bezpośrednich instrukcji wprowadzających do trzech kai.

Podstawowe wymagania do praktykowania tych instrukcji to m.in.:

• silne oddanie Dharmie,
• umiejętność utrzymywania czystych samaja (zobowiązań duchowych),
• gorliwa praktyka,
• skoncentrowanie bardziej na przyszłych życiach niż na wygodach obecnego,
• przede wszystkim poleganie na błogosławieństwach guru przez medytację oddania.

Oddanie do guru jest absolutnie niezbędne we wszystkich duchowych praktykach. Jak w przypadku ciała, głowa jest konieczna, by ciało mogło funkcjonować, podobnie wskazówki od guru są całkowicie niezbędne. Instrukcje mówią, że bez głowy (przewodnictwa guru) inne części ciała (praktyki duchowe) nie mogą prawidłowo funkcjonować. Nawet serce i płuca nie mogłyby działać bez głowy. Podobnie, mając szczere oddanie do guru, można efektywnie wykonywać wszystkie duchowe praktyki, w tym:

• wzbudzanie bodhiczitty,
• szine (spoczywanie w wyciszeniu) i lhagthong (szczególny wgląd),
• dedykowanie zasługi i recytowanie modlitw życzeń.

Sekwencja praktyk jest następująca:

1. udanie się po schronienie,
2. wzbudzenie bodhiczitty,
3. praktyka medytacji.

Na tym Jego Eminencja Gjaltsab Rinpocze zakończył objaśnienia pierwszej części nauk o „Ukazywaniu trzech kai”.