4 lutego 2020 – Pawilon Mynlamu, Bodhgaja, Indie

Po wprowadzeniu do nauk pierwszego dnia i omówieniu pierwszych czternastu strof drugiego dnia, Jego Eminencja Gjaltsab Rinpocze trzeciego dnia Mynlamu przeszedł do omówienia głównej części tekstu Kharaka Gomcziunga Siedemdziesiąt dwa pouczenia, tj. strof 15-37.

W tej części tekstu Kharak Gomcziung kładzie nacisk na to, by praktykujący nie oszukiwali samych siebie i innych, aby przeszli pełny trening i okiełznali umysł, idąc za przykładem wielkich i autentycznych guru z przeszłości, a także, by przecięli lgnięcie do ośmiu światowych dharm.

Rinpocze rozpoczął od przypomnienia, by wzbudzić w sobie bodhiczittę i kontemplować własną nadchodzącą śmierć. Należy praktykować Dharmę na przyszłe wcielenia.

Bez odwrócenia się od głęboko zakorzenionego

Lgnięcia do przejawiających się obiektów zmysłów

Nie oszukujcie ludzi świeckich,

Udając, że pragniecie czci szat.

Mimo że żyjemy w sferze pożądania, powinniśmy zerwać wszelkie lgnięcie do przyjemności pięciu zmysłów poprzez rozpoznanie, że ich naturą jest nietrwałość. Praktykujący, którzy tego nie zrobili, nie różnią się wcale od światowych ludzi, którzy Dharmy na swej drodze nigdy nie spotkali. Tacy ludzie udają w towarzystwie innych osób, że są czcigodnymi (wyświęconymi).

Jeśli w waszym umyśle brakuje pewności

Co do sutr i tantr nauczanych przez Buddhę,

Nie bądźcie zbyt zarozumiali, ogłupiając się

Przywiązaniem do sztampowych sformułowań i słów.

Rinpocze podkreślił jak ważne jest słuchanie, rozmyślanie i medytacja w praktyce Dharmy. Nie wystarczy znać słowa tantr i sutr. Należy unikać popadnięcia w zadufanie i dumę, myśląc, że to, co mówimy, brzmi bardzo mądrze. Po raz trzeci w czasie tych nauk Rinpocze zachęcił do czytania dżatak, czyli opowieści o poprzednich życiach Buddhy, aby na swej ścieżce wyrobić pewność. Przypomniał, że praktyka Dharmy ma nas stopniowo zmieniać i nie należy jej przyspieszać. Natychmiastowe rezultaty nie są możliwe, gdyż od niemającego początku czasu pielęgnowaliśmy negatywne stany umysłu i zaciemnienia. Dlatego ich porzucanie jest procesem stopniowym i nie może dokonać się natychmiastowo. Jesteśmy przywiązani do tak wielu rodzajów błędnego postrzegania: lgnięcia do ego, wiary w trwałość itd. Różnią się one w zależności od osoby. Każdy z nas ma swój własny sposób lgnięcia. W miarę jak medytujemy, splamienia stają się coraz płytsze, aż w końcu możemy rozwinąć urzeczywistnienie. Jednak eliminowanie i rozwijanie trwa długi czas.

Błednych przekonań zakorzenionych od niemającego początku czasu

Nie da się odrzucić tak od razu,

Nie oczekujcie więc zbyt szybko wspaniałych rezultatów –

Trenujcie umysł stopniowo.

Czynienie rywalizacji ze studiowania,

Bycie nauczycielem dla sławy oraz

Chlubienie się pragnieniem zostania uczonym:

Pomyślcie – czy owe trzy mogą stać się Dharmą?

 
Jeśli coś nie zrodziło się w naszym umyśle,

Wyjaśnianie tego innym nie przyniesie pożytku.

Powinniście wstydzić się tego.

Nie sprzedawajcie też autentycznej Dharmy dla zysku.

W dalszej części tekst podkreśla właściwe studiowanie i praktykowanie. Nie myślmy, że samo to, że znamy słowa, czyni nas uczonymi: powinniśmy też rozmyślać nad ich znaczeniem, zadawać pytania i tym sposobem stopniowo dochodzić do właściwego zrozumienia. Należy też unikać myślenia w kategoriach współzawodnictwa, życzenia, by być pierwszym bądź uzyskać wyższy status. A żeby przynieść pożytek innym, kiedy przekazujemy im wskazówki, sami powinniśmy mieć doświadczenie, aby pojawił się właściwy owoc. Jest możliwość, że będziemy udzielać wielu nauk Dharmy, po czym nagle pewnego dnia zdamy sobie sprawę, że tak naprawdę nie mamy pojęcia jakie jest ich znaczenie i napełni nas to wstydem. Dlatego też nie sprzedawajcie Dharmy dla zysku.

Nie odczuwając prawdziwego znużenia światem,

Wciąż wam na myśli osiem światowych dharm,

Przed innymi udajecie wyrzeczenie –

Nie narzekajcie aż tyle.

Na waszych ustach jest wielka wiara, lecz w środku wiarę macie małą.

Zestarzejecie się, planując wszystko, co chcecie zrobić.

Szybko się angażujcie, lecz dojrzewajcie powoli.

Medytujcie nad wstydem za samych siebie.

W tej części Kharak Gomcziung dotyka problemu niekończenia podjętych działań. Ktoś może uczyć innych, aby wyrzekli się światowego życia, lecz sam nie posiada takiego wyrzeczenia. Ktoś inny może wydawać się osobą o wielkiej wierze, lecz tak naprawdę brakuje mu autentycznej wiary. Oznaką tego jest planowanie rozpoczęcia medytacji pewnego dnia, lecz ten dzień nigdy nie nadchodzi, a praktyka jest wciąż odkładana, by wykonać jakieś pilniejsze działania. Nigdy nie ma czasu na medytację. Ten czas należy znaleźć, w umyśle. W przeciwnym razie zestarzejemy się i nigdy się za to nie zabierzemy. Antidotum na te rozmaite wady jest praktykowanie wskazówek właściwego poziomu, kiedy zaczynamy naszą drogę w Dharmie. Wielu praktykujących na samym początku usiłuje podjąć się praktyk, na które nie są przygotowani. To właśnie tacy ludzie szybko się angażują, lecz dojrzewają powoli. Efekty nie dojrzewają. Pewnego dnia spojrzymy wstecz i będzie nam wstyd za nas samych.

Podobnie  jak naturą ognia jest gorąco,

Naturą istot jest posiadanie wad.

Zamiast rozmyślać o wadach innych,

Rozważcie własne i porzućcie je.

Następnie tekst instruuje jak postrzegać doświadczenia i z nimi pracować. Tak, jak ogień jest z natury gorący, naturą istot jest posiadanie wielu wad. Mamy tendencję, by dostrzegać wady innych, lecz to powinniśmy porzucić. Nie powinniśmy dać się zaskakiwać innym, ani pozwalać, by wyprowadzali nas z równowagi. Żadnego pożytku nie osiągniemy, krytykując wodę za bycie zimną lub ciepłą. Podobnie, kiedy widzimy, że ktoś jest owładnięty gniewem, jest to przejawienie się natury gniewu. Jest on wzburzony i szkodliwy, lecz nie ma sensu krytykować istoty, która jest owładnięta gniewem. Ze swej natury pożądanie i duma są egoistyczne i nie ma sensu krytykować ich za to. Nacisk kładziemy na kleśie, a nie na osobę, u której się manifestują. Rinpocze wyjaśnił, że kleśie są czymś przygodnym, pojawiają się w zależności od okoliczności. Podobnie jak ogień pojawia się w specyficznych warunkach, tak samo gniew czy duma. Kiedy usunięte zostaną okoliczności, te stany umysłu nie powstaną. Jeżeli spróbujemy przyjrzeć się strumieniowi umysłu innych osób i zobaczymy w nim jedynie wady, nasze własne kleśie i negatywne stany umysłu wzrosną. Zamiast tego powinniśmy zrozumieć naturę negatywnych stanów umysłu i mieć współczucie dla tych, co z ich powodu cierpią.

Kolejnym tematem jest postępowanie nauczycieli i właściwy sposób odnoszenia się do niego. Kharak Gomcziung mówi:

Nawet jeśli zachowanie guru mahajany

Nie wydaje się dobre na zewnątrz,

Skoro nie znacie jego najskrytszych myśli,

Nie rozmyślajcie o jego wadach.

Każda myśl, jaka pojawia się w waszym umyśle,

Jest wyraźnie czytelna dla mądrości Buddhów.

Nie pozwólcie, by złe myśli, które mogą obrazić Jidama,

Mąciły wam w głowie.

Rinpocze stwierdził, że wielu urzeczywistnionych siddhów z przeszłości zachowywało się bardzo dziwnie, patrząc z naszej perspektywy. Jako że nie możemy czytać w umyśle innych istot, a ponadto bodhisattwowie mogą używać wszelakich metod, by okiełznać inną istotę lub jej pomóc, ocenianie jest bezsensowne.

Jednak z drugiej strony nasze myśli oraz postępowanie są całkowicie widoczne dla Buddhów i bodhisattwów w każdym momencie i dlatego dobrze jest je oczyścić. Rinpocze skomentował, że praktykujący Dharmę powinni codziennie dokonywać wyznania za pomocą praktyki Dordże Sempy, bądź innej im znanej, gdyż pojawiające się w umyśle negatywne stany mogą obrazić Jidamy, które praktykujemy. Rinpocze dodał, że większość praktyk zawiera w sobie jakąś wersję siedmioczęściowej modlitwy, a jej z jej części jest wyznanie. Negatywne myśli należy natychmiast przeciąć, wyznać i porzucić.

Jak widzący pośród ślepców,

Buddhowie i bodhisattwowie

Zawsze postrzegają niesplamionym spojrzeniem.

Nie postępujcie źle w skrytości.

W podobny sposób należy dokładnie przyglądać się działaniom ciała i mowy. Należy właściwie postępować w obecności ludzi, ale też prywatnie, gdyż Buddhowie wszystko widzą.

W dalszej części Kharak Gomcziung podkreśla wartość praktykowania w odosobnieniu.

Trudno jest zadowolić zwyczajne istoty.

Wszedłszy w zażyłość, miast waszych zalet

Dostrzegą tylko wasze wady i będą je krytykować.

Praktykujcie w samotności.

Ludzie, którzy nie praktykują Dharmy, widzą jedynie nasze negatywne emocje. Nie pragną oni wcale widzieć w nas dobrych cech i urzeczywistnienia, miłości i współczucia. Zwyczajne istoty mają tyle nagromadzonych kleś, że nawet jeśli praktykujemy sześć paramit, będą raczej postrzegać nasze działania jako negatywne. A skoro jedynie krytykują, lepiej trzymać się z daleka i praktykować w samotności.

Wszyscy rodzice, dzieci, bratanice i bratankowie,

Kuzyni i krewni w tym życiu

Są jak podróżni przyjeżdżający i odjeżdżający z hotelu.

Nie czujcie się z nimi spowinowaceni.

Podobnie, niedobrze jest, jeśli będący w naszym otoczeniu niezliczeni krewni i przyjaciele wywołują w nas zbyt silne przywiązanie. Rinpocze zauważył, że choć w tym życiu wydaje się, że jesteśmy z nimi złączeni, to tak naprawdę bardziej przypominają grupę niezwiązanych ze sobą podróżnych lecących tym samym samolotem. Przychodzą z różnych miejsc i gdy samolot wyląduje, również się rozejdą. W obecnym życiu nazywamy ich krewnymi i przyjaciółmi, lecz gdy to życie dobiegnie końca, może ich już więcej nie spotkamy. Najlepiej więc jest przeciąć przywiązanie.

Odejdziecie z pustymi rękoma i nadzy.

Nawet mając niewiele, będziecie musieli wszystko zostawić.

Nie gromadźcie rzeczy, czyniąc zło.

Głęboko to rozumiejąc, oddajcie się żebraniu.

Nie będziecie w stanie pozostać na zawsze

W budowanych przez siebie wysokich domach.

Więc nie dokonujcie bezużytecznych budów.

Udajcie się do górskich pustelni.

Ponadto, wszelkie bogactwo i posiadane przez nas rzeczy, piękne domy itp., będziemy musieli zostawić w momencie śmierci. Dlatego i je najlepiej jest porzucić. Rinpocze stwierdził, że to łatwo jest zobaczyć: bardzo wiele osób zwiedza wielkie zamki i posiadłości, które niegdyś do kogoś należały, lecz teraz już nikt w nich nie mieszka. Tekst mówi: „udajcie się do górskich pustelni”. Rinpocze wyjaśnił, że we współczesnym kontekście chodzi tu o proste miejsce zamieszkania, gdzie są warunki do praktyki Dharmy. Wszyscy nie możemy mieszkać w jaskiniach, pod wiszącymi skałami, jak robili to dawni siddhowie, gdyż dziś mamy wiele chorób, katastrof naturalnych, insektów i innych czynników, z którymi musielibyśmy walczyć. Dalej Kharak Gomcziung doradza, by unikać zaangażowania, jakie wynika z posiadania małżonków i dzieci. Nie powinniśmy też angażować się w praktyki tantryczne związane z karma mudrą (z partnerem).

Gdy niepoślubieni zawierają małżeństwo,

Rodzą się niepotrzebne im dzieci:

Będą musiały zostać bezwstydnymi żebrakami.

Nie słuchajcie złych rad, nie bierzcie sobie małżonków.

Wielkie istoty wolne od przywiązania

Nie potrzebują karmamudry.

Gdy umysł zmieszany jest z przywiązaniem,

Mudra zaprowadzi was do niższych światów.

Nie bierzcie złego przykładu od niższych wam,

Przyczyny niedharmicznego postępowania.

Oni raczej zasługują na współczucie.

Podążajcie śladem mahasiddhów.

Nie powinniśmy również wzorować się na niewłaściwym postępowaniu i podążać za niewłaściwymi wzorcami. W każdy sposób wspomniany wyżej, na ile to możliwe we współczesnym kontekście, powinniśmy starać się podążać śladem mahasiddhów. Najważniejsza jest praktyka na odosobnieniu, bez przywiązania, lgnięcia, egoizmu, dumy i iluzji. Rinpocze zauważył, że w praktyce Dharmy jest wiele rzeczy, które należy porzucić i dlatego należy robić to, kierując się zręcznymi metodami:

W zręczny sposób odejdźcie od złych przyjaciół.

Idźcie za przykładem wzniosłych duchowych przyjaciół,

Mających wiedzę i zalety czcigodnych,

Którzy porzucili świat.

Nie gniewajmy się na innych, tylko kierujmy się ku duchowym przyjaciołom.

Kolejne strofy mówią:

Podobnie jak spełniający życzenia klejnot,

Źródłem błogosławieństw jest szacunek we własnym umyśle.

Miejcie żarliwe oddanie dla bóstw,

Nauczycieli i Trzech Klejnotów.

Przewodnicy, duchowi nauczyciele

Ukazują wam bezbłędną ścieżkę.

Uczyńcie z ich wskazówek

Trzon waszej praktyki.

Studiując dobrze i mądrze

Kosze nauk Buddhy,

Uwolnijcie się od niewiedzy i wątpliwości.

Studiujcie, pókiście młodzi.

Nasz guru ukazuje nam drogę do przebudzenia i w związku z tym jego wskazówki powinny być rdzeniem praktyki. Podobnie jak z klejnotem spełniającym życzenia, jeśli mamy wiarę w guru, możemy otrzymać ich właściwości. Skoro umysł jest tak dziurawy, należy trzymać się blisko guru, studiować Dharmę póki jesteśmy młodzi i rozmyślać o niej wciąż od nowa.

Na tym JE Gjaltsab Rinpocze zakończył wyjaśnienia tego dnia.