Pierwszy Karmapa Dusum Khjenpa (1110-1193)
Imię Dusum Khjenpy, „Znającego Trzy Czasy” – przeszłość, teraźniejszość i przyszłość – odnosi się do pełnej jasności, jaką osiągnął w chwili Oświecenia. Daje mu ona wiedzę o trzech czasach i „czasie poza czasem”, w jakim przebywa oświecona świadomość.
Chłopiec, który miał zostać Pierwszym Karmapą, przyszedł na świat w rodzinie żarliwych buddystów w Teszo we wschodnim Tybecie. Nazwano go Gephel. Najpierw uczył się z ojcem i już jako dziecko zdobył głęboką wiedzę i doświadczenie w praktyce. Potem kontynuował studia u okolicznych nauczycieli buddyjskich. W wieku lat dwudziestu przeniósł się do Tybetu środkowego, został mnichem i poświęcił dwanaście lat na dalsze studia i praktykę medytacji. Wśród jego nauczycieli byli najwięksi mistrzowie epoki: Ciapa Ciekji Senge (1109-1169), słynny logik, twórca tybetańskiego systemu debat filozoficznych i Njima Drakpa (1055-?), mistrz szkoły prasangika madhjamaki, który przełożył na tybetański wiele traktatów „środkowej ścieżki”.
Mając trzydzieści lat, Karmapa otrzymał nauki od Gampopy, który był synem serca największego jogina w historii Tybetu, Milarepy. Dusum Khjenpa zgłębiał najpierw zasadnicze praktyki szkoły kadampa, a następnie ogólną filozofię sutr. Studiowanie podstaw wszystkich tradycji buddyjskich stało się wzorem dla przyszłych adeptów szkoły kagju, ukazując, jak ważne jest budowanie poprawnych fundamentów, opartych na wiedzy. Dotyczy to nawet najskuteczniejszych, zaawansowanych praktyk wadżrajany. Dysum Khjenpa otrzymał również zebrane nauki linii od Reczungpy i innych uczniów Milarepy.
Osiągnięcia w medytacjach, przekazanych mu przez nauczycieli, pomnażały się dzięki naturalnemu, spontanicznemu współczuciu Karmapy. Jego praktyka szybko przynosiła wspaniałe rezultaty i siddhi. Te osiągnięcia są często postrzegane przez uczniów jako zdolność czynienia cudów. Przez kolejne stulecia Karmapom towarzyszyć miały legendy o owych z pozoru cudownych aktywnościach, budzących podziw i głęboką wiarę uczniów. Wszyscy Karmapowie słyną ze zdolności inspirowania, samą swą obecnością, wiary w realność osiągnięcia spełnienia, które jest owocem ścieżki buddyjskiej.
W 1164 roku pięćdziesięciopięcioletni Dusum Khjenpa założył klasztor w Kampo Nenang, a pięć lat później Pangphuk w Lithangu, we wschodnim Tybecie. Później, w wieku lat siedemdziesięciu sześciu, zbudował na wschodzie słynny Karma Gyn. W 1189 roku, mając lat osiemdziesiąt, powołał do życia swą główną siedzibę w Tsurphu, w środkowym Tybecie, w dolinie wpadającej do Brahmaputry rzeki Tolung.
Pierwszy Karmapa udzielił wielu przepowiedni o swych następcach, a przede wszystkim jako pierwszy napisał list, w którym wskazywał swą przyszłą inkarnację. Powierzył go głównemu uczniowi, Drogynowi Recienowi, którego uczynił dzierżawcą linii.
Dusum Khjenpa zmarł w wieku osiemdziesięciu czterech lat. Do jego głównych uczniów należeli Taklungpa, założyciel taklung kagju, Tsangpa Gjare, twórca drukpa kagju, i Lama Kadampa Desziek, ojciec szkoły katok tradycji njingma.