Trzy zasadnicze punkty – gromadzenie zasługi

21 stycznia 2017 – klasztor Tergar, Bodhgaja, Indie

Poprzedniego dnia Jego Świątobliwość omówił pierwsze dwa z trzech zasadniczych punktów. Teraz nadszedł czas na trzeci: praktykę w stanie bardo.

Rdzenny tekst mówi:

Rozpoznaj, że oto jest bardo.
Przekształć zewnętrzne, wewnętrzne i tajemne
I praktykuj jogę pustości i współczucia.
Tak właśnie odradzają się mądrzy.

Komentując pierwszy wers, Karmapa zauważył, że odnosi się on do postrzegania wszelkich zjawisk tego życia, wszystkiego co powstaje jako obiekty naszych zmysłów, jako iluzoryczne zjawiska stanu bardo. Powinniśmy to bardo rozpoznać jako faktyczne bardo. Jeśli będziemy potrafili tak medytować w sposób stabilny, kiedy naprawdę odrodzimy się w bardo, będziemy myśleć: „O! Odrodziłem się w bardo!” Dzięki temu rozpoznamy zjawiska jakimi faktycznie są.

Aby tak się stało, ważne jest, abyśmy rozpoznali, że śnimy. Możemy rozwinąć tę umiejętność, jeśli od samego wschodu słońca zachowamy uważność i będziemy postrzegać wszystkie zjawiska dnia jako senną iluzję. Po drugie, tuż przed snem możemy modlić się do naszego Jidama i lamy, aby udzielili swego błogosławieństwa, byśmy mieli świadome sny i potrafili przemienić senne zjawiska, kiedy się pojawią. Modlitwa towrzy impuls, który poprowadzi nas do celu.

Następnie wyobrażamy sobie siebie jako Khasarpaniego (opis z poprzedniego dnia), a w gardle wizualizujemy pośrodku czerwonego czteropłatkowego lotosu czerwoną sylabę OM (lub czerwoną AH). Utrzymując uwagę na tej wizji lub spoglądając na nią spokojnie w czasie zasypiania, będziemy mogli rozpoznać, że śnimy.

Druga linijka mówi: „Przekształć zewnętrzne, wewnętrzne i tajemne.” Karmapa wyjaśnił, że kiedy rozpoznajemy, że śnimy, wszystkie pojawiające się zjawiska widzimy nie jako zwyczajne, ale przemienione w czyste. „Zewnętrzne” oznacza naczynie czyli świat; „wewnętrzne” to jego zawartość, czyli żywe istoty; natomiast „tajemne” odnosi się do medytowania na naturę umysłu – rozpoznanie, że wszelkie nieczyste zjawiska pojawiają się, nie posiadając tak naprawdę realnej natury. W skrócie: uczymy się rozpoznawać, że śnimy, a następnie przekształcamy senne zjawiska. Świat zewnętrzny zamienia się w czystą krainę; istoty stają się Jidamami; zaś podczas tajemnego przekształcenia wszelkie nieczyste zjawiska zewnętrzne i wewnętrzne pojawiają się, lecz nie mają żadnej wrodzonej natury. Jeśli nauczymy się tego, będziemy potrafili również przekształcić zjawiska w bardo.

Zanim śmierć nadejdzie, powinniśmy powziąć silne postanowienie, że będziemy potrafili stworzyć te trzy rodzaje przekształcenia (zewnętrzne, wewnętrzne i tajemne), a następnie odrodzić się zgodnie z własnym życzeniem. Dopiero kiedy rozpoznamy sny, będziemy mogli rozpocząć prawdziwą praktykę rozpoznania bardo: podobnie jak w praktyce podczas snu rozpoznamy, że zjawiska w bardo są tylko iluzoryczne. Należy także powziąć postanowienie, że rozpoznamy zjawiska w bardo. To da nam pozytywny impuls, dzięki któremu tak faktycznie będzie.

Dwa ostatnie wersy mówią: „I praktykuj jogę pustości i współczucia./ Tak właśnie odradzają się mądrzy.” Antidotum na niepewne odrodzenie jest odrodzenie świadome. Jeżeli chcemy odrodzić się w czystej krainie, powinniśmy wykonywać praktykę przeniesienia świadomości, jak zostało to opisane poprzedniego dnia. Natomiast jeśli chcielibyśmy odrodzić się w tym świecie jako ludzie, powinniśmy znaleźć sobie rodziców. Na ogół istota w bardo poszukując rodziców odczuwa przywiązanie do ojca i niechęć do matki lub odwrotnie. To doprowadza do poczęcia w nowej egzystencji. Tak naprawdę to postrzeganie rodziców w zwyczajny sposób powoduje powstanie niechęci lub przywiązania.

Jednak zamiast kierować się przywiązaniem czy niechęcią powinniśmy spoczywać w stabilnej równowadze, której te odczucia nie mogą zmącić. Aby przeciwdziałać przywiązaniu, postrzegamy obiekt, do którego nas ciągnie jako pusty w swej naturze. Aby przeciwdziałać niechęci, odczuwamy współczucie dla tych, których nie lubimy i modlimy się, by zostali wyzwoleni od cierpienia i poznali szczęście. A więc niwelujemy przywiązanie i niechęć, medytujemy na Czenrezika, postrzegamy naszych rodziców jako Czenrezika w zespoleniu z Jego partnerką i świadomie się odradzamy. Praktykując jogę pustości i współczucia, zamiast odrodzić się w sposób zwyczajny, kierowani niechęcią i przywiązaniem, dostrzegamy, że żadne zwykłe zjawiska nie mają prawdziwej natury.

W ten sposób Jego Świątobliwość zakończył wyjaśnienia dotyczące bardo.

Kolejna strofa dotyczy poglądu, medytacji i działania:

Kluczowe, jeśli chodzi o pogląd, jest rozpoznanie wszystkiego, co się pojawia.
Kluczowe, jeśli chodzi o medytację, jest nie być rozproszonym przez zjawiska.
Kluczowe, jeśli chodzi o działanie, jest doświadczanie uważności.
Taka jest wielka rada siddhy.

Pierwszy wers mówi o tym, że wszelkie zjawiska, które się przejawiają, ostatecznie nie mają żadnej natury. Możemy też powiedzieć, że nie są one takie, jak się nam przejawiają. Rozpoznanie tego oraz utwierdzenie się w tym jest kluczowe, jeśli chodzi o pogląd. Kluczowe, jeśli o medytację, jest spoczywanie bez rozproszenia w poglądzie, który odkryliśmy. Kluczowe, jeśli chodzi o działanie, jest pamiętanie, że wszelkie zjawiska – cała samsara i nirwana – mają ten sam smak: są nierozdzielnością pustości i przejawienia się; oraz przynoszenie pożytku istotom, jak to czynią Bodhisattwowie.

Ostatni wers: „Taka jest wielka rada siddhy” mówi nam, że są to wskazówki od samego jogina Mitry. Karmapa wyjaśnił, że pierwsza część rdzennego tekstu – krótkie wprowadzenie – jest autorstwa samego jogina Mitry, natomiast kolejne są szczegółowym objaśnieniem Tropu Lotsały.

Na zakończenie tej części Jego Świątobliwość przeczytał podsumowujący fragment:

Nikomu nie przyniesie żadnej szkody – czy to osobie wyświęconej, czy świeckiej, komuś, kto utrzymuje trzy ślubowania, czy też nie – praktykowanie tego tekstu, który znany jest jako przynoszący wielkie pożytki. Niniejsze wskazówki, przekazane przez jogina Mitrę Trolo, to sedno instrukcji dotyczących gromadzenia zasługi, co jest najlepszą metodą uzyskania kai Buddhy.